ΥΓΕΙΑ: Οι ΤΡΕΙΣ εγκέφαλοι του ανθρώπου. Επιστημονική τεκμηρίωση για την “ερπετοειδή” φύση μας

Οι ΤΡΕΙΣ εγκέφαλοι του ανθρώπου. Επιστημονική τεκμηρίωση για την “ερπετοειδή” φύση μας

0

Posted on: 03-12-2015 by: ENORASIS

Να γιατί μόνο οι χορτασμένοι και ικανοποιημένοι μπορούν να φιλοσοφήσουν..
Όλοι μας έχουμε ζήσει την εμπειρία να θέλουμε να κάνουμε κάτι πάρα πολύ, ενώ ταυτόχρονα νοιώθουμε ότι αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα αισθήματα μας και αντιλαμβανόμαστε λογικά ότι αυτό είναι παράλογο ή και επικίνδυ­νο ακόμα για μάς. Σκεφτείτε την πε­ρίπτωση που είστε με έναν σύντροφο που αγαπάτε πραγματικά, αλλά στον επαγ­γελματικό σας χώρο υπάρχει ένας άνθρωπος ο οποίος σας ελκύει σεξουαλικά πάρα πολύ. Νοιώθετε να θέλετε πάρα πολύ έντονα να κά­νετε σεξ με αυτόν τον τρίτο άνθρωπο, και ταυτόχρονα, έχετε το αίσθημα ότι αυτό βρί­σκεται σε αντίθεση με την αγάπη που νοιώ­θετε για τον/την σύντροφο σας. Ακόμα, την ίδια στιγμή, καταλαβαίνετε λογικά ότι αν πραγματοποιήσετε την παρόρμηση σας, βάζε­τε σε κίνδυνο τόσο τη σχέση σας, όσο και τη δουλειά σας. Και, βέβαια, νοιώθετε μπερδεμέ­νοι γιατί αισθάνεστε σαν να μην ξέρετε το τι πραγματικά θέλετε, το τι πραγματικά ζητάει ο εγκέφαλος σας να κάνετε.
Η θρησκεία την αντιμετώπιζε ως μια στιγ­μή κρίσης που συνδιαλέγονταν τρεις ξεχωριστές πνευματικές «οντότητες», η «ψυχή», ο «άγγελος» και ο «δαίμονας» του ίδιου ανθρώπου. Και ότι ήταν θέμα της «ελεύθερης βού­λησης» του συγκεκριμένου ανθρώπου το να πάρει τη μία ή την άλλη απόφαση, παίρνο­ντας παράλληλα την αντίστοιχη ικανοποίη­ση και αναλαμβάνοντας να πληρώσει το αντίστοιχο χρέος, είτε σε αυτή είτε στην άλ­λη ή την επόμενη (ανάλογα με τη θρησκεία) ζωή του.
Η ψυχολογία την αντιμετωπίζει επίσης ως μία στιγμή κρίσης, μόνο που στην προσέγγι­ση της δεν συνδιαλέγονται τρεις διαφορετικές οντότητες, αλλά τα τρία διαφορετικά μέ­ρη της «ψυχής», ή του «ψυχικού οργάνου» του κάθε ανθρώπου. Το Συνειδητό, το Ύπερ-ουνειδητό και το Υποσυνείδητο.
Το τι απόφαση θα παίρνατε τελικά, ήταν θέμα της ισορροπίας που το Εγώ σας μπορούσε να επιβάλλει ανάμεσα στις επιθυμίες και τις απαγορεύσεις, δίνοντας σας παράλληλα τόσο την ικα­νοποίηση όσο και τις ενοχές που συνεπαγό­ταν η απόφαση σας αυτή. Όποια όμως και από τις δύο αυτές προσεγγίσεις -ή και τις δύο ταυτόχρονα- να ακολουθούσατε, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καταλάβετε λογικά το γιατί βάζετε τον εαυτό σας σε αυτή την κα­τάσταση κρίσης και το γιατί θέλετε να υιοθε­τείτε μια τόσο παράλογη, και τόσο συναισθη­ματικά, «ακριβή» συμπεριφορά… Το όλο θέμα, φαινόταν να είναι έξω από τη λογική σας, πέρα από κάθε έλεγχο του μυαλού σας. Πέρα από κάθε έλεγχο του εγκεφάλου σας.
Μήπως όμως τα πράγματα δεν είναι ακρι­βώς έτσι;
Είναι επιστημονικά αδιαμφισβήτητο ότι όλες οι επιθυμίες και τα αισθήματα, οι αποφάσεις και οι συμπεριφορές μας, έχουν να κάνουν με εγκεφαλικές λειτουρ­γίες, που εδράζονται στον ανθρώπινο εγκέ­φαλο. Όμως, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, κα­νένας δεν έχει μπορέσει να εντοπίσει μια βιο­λογική δομή του εγκεφάλου που να παραπέ­μπει στην «ψυχή», τον «άγγελο» ή το «δαίμο­να» μας, που κατά τις θρησκείες υπάρχουν μέσα μας. Όπως δεν είχε μπορέσει να εντοπίσει μία δομή στον ανθρώπινο εγκέφαλο, που να παραπέμπει στο «ψυχικό όργανο», που κατά τη ψυχολογία υπάρχει σε κάθε άνθρω­πο. Υπάρχει όμως και μια ακόμα προσέγγιση στο παραπάνω πρόβλημα. Μία προσέγγιση που έχει επιστημονικά διατυπωθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 και στηρίζεται απόλυτα σε βιολογικά και νευρολογικά δεδο­μένα. Μια προσέγγιση που η ορθότητα της σήμερα πια επιβεβαιώνεται πλήρως από τις πλέον σύγχρονες τεχνικές απεικόνισης της λει­τουργίας του εγκεφάλου.
Για να την διατυπώσουμε απλά, κάθε άν­θρωπος δεν έχει έναν αλλά τρεις διαφο­ρετικούς εγκεφάλους που όλοι τους βρί­σκονται μέσα στο κεφάλι μας! Έχουμε τρεις ανατομικά ξεχωριστούς εγκεφάλους, που μπορούν να είτε να συνεργάζονται είτε να αντιμάχονται μεταξύ τους, με τον ίδιο ακρι­βώς τρόπο που έχουμε ανατομικά τέσσερα άκρα, δύο χέρια και δύο πόδια. Όταν τα χέ­ρια μας συνεργάζονται μεταξύ τους, τότε μπορούμε να κάνουμε πολλές και διάφορες δουλειές. Όταν για κάποιον, νευρολογικό συνήθως λόγο, αυτή η ικανότητα οργάνωσης και συνεργασίας των χεριών μας χαθεί, τότε δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα.
Κάτι ανά­λογο ισχύει και με την συνεργασία των τριών εγκεφάλων μας.
Μια καλή περιγραφική αναλογία των τριών εγκεφάλων μας είναι η εξής. Ας τους φανταστούμε σαν τρεις διαφορετικούς ηλε­κτρονικούς υπολογιστές που έχουν αποθη­κευτεί σε τρία διαφορετικά ράφια του ίδιου ντουλαπιού, έναν στο κάτω, έναν στο μεσαίο και έναν στο επάνω ράφι. Αυτοί οι τρεις δια­φορετικοί και ανεξάρτητοι μεταξύ τους υπο­λογιστές είναι συνδεδεμένοι μεταξύ τους και δημιουργούν ένα δίκτυο. Τα δεδομένα που εισέρχονται από τα αισθητικά όργανα στο δί­κτυο εισάγονται σχεδόν ταυτόχρονα και στους τρεις κομπιούτερ, που όμως τα επε­ξεργάζονται ανεξάρτητα και με διαφορε­τικό τρόπο, έτσι οι απαντήσεις τους στα ίδια δεδομένα μπορούν είτε να ταιριάζουν εί­τε να διαφέρουν ή και να είναι αντιφατικές μεταξύ τους.
Οι απαντήσεις του κάθε ενός από αυτούς τους υπολογιστές εισάγονται και κυκλοφο­ρούν ανεξάρτητα στο δίκτυο, και μεταφέρο­νται στα τελικά όργανα αντίδρασης. Αν οι απαντήσεις είναι αρμονικές, το όλο σύστημα λειτουργεί καλά και ο άνθρωπος νοιώθει το αίσθημα της ασφάλειας, της συναι­σθηματικής πληρότητας και τη δυνατό­τητα αυτοπραγμάτωσης. Αν οι απαντήσεις είναι δυσαρμονικές τότε δημιουργούνται προβλήματα στο δίκτυο που, σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να «κρεμάσουν» και τους τρεις κομπιούτερ και να ρίξουν το όλο σύ­στημα..
Για να αποφευχθεί το πλήρες «πέσιμο» του συστήματος που θα ήταν καταστροφικό κα­θώς θα οδηγούσε στον θάνατο, έχει προβλε­φθεί η εξής λειτουργία:
Ο υπολογιστής που υπάρχει στο κατώτερο ράφι και ελέγχει την επιβίωση, έχει επιπλέον την υποχρέωση να ελέγχει και τον βαθμό δυσαρμονίας των απα­ντήσεων των τριών ξεχωριστών κομπιούτερ του συστήματος. Όταν ο βαθμός δυσαρμο­νίας ξεπεράσει κάποια επιτρεπτά όρια, τότε οφείλει να «κλείνει» την παροχή ρεύμα­τος: είτε προς τον έναν από τους δύο άλ­λους υπολογιστές (εκείνον που προκαλεί τη μεγαλύτερη δυσαρμονία), είτε και προς τους δύο στις τελείως εξαιρετικές περιπτώ­σεις, αναλαμβάνοντας αυτός μόνος του τη λειτουργία του όλου συστήματος!
Το «κλείσιμο» του άλλου -ή και των δύο άλλων υπολογιστών- υπάρχει η πρόβλεψη να διαρκεί τον λιγότερο δυνατό χρόνο, είναι όμως δυνατόν και να επεκταθεί μέχρι να επι­λυθεί η κατάσταση ή να αντιμετωπιστεί το ερέθισμα που προκαλεί τη δυσαρμονία των απαντήσεων. Στο διάστημα αυτό επιτελού­νται μόνον οι βασικότερες λειτουργίες και το όλο σύστημα (ο άνθρωπος) λειτουργεί σε έναν στοιχειώδη μόνο βαθμό. Αυτό είναι που συμβαίνει και σε περιπτώσεις κρίσης όπως αυτή που είδαμε στην αρχή.
Μέσα λοιπόν στο κρανίο μας δεν υπάρχει ένας, αλλά τρεις διαφορετικοί μεταξύ τους εγκέφαλοι που ο καθένας τους αντιπροσω­πεύει και προέρχεται από ένα διαφορετικό στάδιο της βιολογικής καταγωγής και εξέλι­ξης του ανθρώπου. Με βάση τη σειρά που εξελίχθηκαν είναι τακτοποιημένοι μέσα στο κρανίο μας σε τρία στρώματα: ο παλιότερος πιο βαθιά και ο νεότερος στην επιφάνεια, με τον ίδιο τρόπο που τα ερείπια μιας αρχαίας πόλης βρίσκονται σε τρεις αλλεπάλληλες στρώσεις, η μία επάνω στην άλλη. Αυτοί οι τρεις εγκέφαλοι έχουν ο καθένας τις δι­κές του λειτουργίες, τη δική του ευφυία, τη δική του αίσθηση εαυτού, τη δική του αίσθηση χώρου και χρόνου και τις δικές του αναμνήσεις. Αν και ΔΙΑΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ με πολλά νεύρα, φαίνεται να λειτουρ­γούν σχεδόν τελείως ανεξάρτητα μεταξύ τους.
Τα περιγραφικά ονόματα αυτών των τριών εγκεφά­λων, από τον εξελικτικά παλιότερο προς τον νεώτερο, είναι: «Εγκέφαλος των ερπετών» · «Παλαιο-Εγκέφαλος των θηλαστικών» και «Νέο-Εγκέφαλος των θηλα­στικών».
Οι τρεις εγκέφαλοι του ανθρώπου. Στ’ εσωτερικό τμήμα διακρίνεται το αρχαίο ερπετοειδές τμήμα του εγκεφάλου μας το οποίο αποδεικνύεται κεντρικό σημείι αναφοράς της συμπεριφοράς μας.
Συνεχώς μαθαίναμε ή και θέλου­με να πιστεύουμε στην ανωτερότητα του αν­θρώπου και στην δύναμη του ανθρώπινου μυαλού στο να ελέγχει με τη λογική του πράγματα και καταστάσεις – λειτουργίες που σχετίζονται με το πιο εξελικτικά σύγ­χρονο εγκέφαλο μας, εκείνον που μας διαφο­ροποιεί ουσιαστικά από όλα τα άλλα ζώα: Νεο-Θηλασττικό.
Η πραγματικότητα όμως σχεδόν πάντα διέψευδε την πεποίθηση μας αυτή, καθώς η λογική μας εύκολα χάνεται μπροστά στη δύνα­μη των συναισθημάτων μας, που αποτελούν λειτουργίες του δεύτερου εγκεφάλου μας, του Παλαιο-θηλαστικού.
Παλαιο-θηλαστικό τμήμα
Νέο-θηλαστικό τμήμα
Και αντίστοιχα, η όποια δύναμη των συ­ναισθημάτων εξαφανίζεται όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις που σχετίζο­νται με βασικά θέματα επιβίωσης, όταν ενερ­γοποιούνται λειτουργίες του πρώτου εγκεφά­λου μας, του Ερπετικού.
Αυτές οι αντιφάσεις, που τόσο προσβάλ­λουν και προκαλούν την ιδέα της ανωτερό­τητας του ανθρώπου σε βαθμό που να προ­σπαθούμε να αγνοούμε την ύπαρξη τους στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, εξηγούνται πάρα πολύ καλά με την ύπαρξη των τριών εγκεφάλων. Και συμβαίνουν για πολύ απλούς βιολογικούς λόγους οι οποίοι σχετί­ζονται με την ανατομική θέση των τριών εγκεφάλων μας και του τρόπου που μπαί­νει και κυκλοφορεί το αίμα στην κρα­νιακή μας κοιλότητα. Το αίμα εισέρχεται από το κατώτερο μέρος του κρανίου μας με τις σπονδυλικές αρτηρίες. Από τη βάση του κρανίου αρχίζει να κυκλο­φορεί για να αιματώσει τη δομή που συνολι­κά ονομάζαμε μέχρι σήμερα ανθρώπινο εγκέφαλο, εισερχόμενο από τα από τα βαθύ­τερα και παλιότερα προς τα επιφανειακότε­ρα και νεότερα μέρη του, δηλαδή αιματώνεται πρώτα το Ερπετοειδές, μετά το Παλαιο-θηλαστικό και τελευταίο το Νέο – θηλαστικό τμήμα του εγκεφάλου.
Όμως η ποσότητα του αίματος που μπορεί να μπει στο κρανίο μας είναι περιορισμένη. Έτσι, το αίμα που υπάρχει διαθέσιμο προσφέρεται πρώτα για να καλύψει το τις ανάγκες του Ερπετικού. Αν οι ανάγκες αυτές καλυ­φθούν επαρκώς, τότε το αίμα που περισσεύει πηγαίνει στον παλαιο-θηλαστικό. Και μόνο αφού καλυφθούν και αυτού του τμήματος οι ανάγκες αρχίζει να αιματώνεται και ο Νέο-θηλαστικός.
Αυτό, στην πράξη, οδηγεί στο εξής: Σε φυ­σιολογικές συνθήκες, το αίμα πηγαίνει στον «Νέο-εγκέφαλο των θηλαστικών» μόνον εφόσον έχουν ικανοποιηθεί οι ανάγκες αιμάτωσης του «Παλαιο-Εγκεφάλου των θηλαστικών», και αντίστοιχα, αίμα πηγαίνει στον «Παλαιό-Εγκέφαλο των θηλαστικών» μόνον εφόσον έχουν ικανοποιηθεί οι ανάγκες του «Εγκεφά­λου των Ερπετών».
Με απλά λόγια, η λογική μπορεί να λει­τουργήσει μόνον εφόσον έχουν ικανο­ποιηθεί οι συναισθηματικές μας ανάγκες, και οι συναισθηματικές μας ανάγκες μπορούν να εμφανιστούν μόνον εφό­σον έχουν ικανοποιηθεί οι ανάγκες μας που σχετίζονται με την επιβίωση! Δηλαδή «μόνο αν είναι κάποιος χορτάτος μπορεί να φιλοσοφεί»
Επί πλέον, αν διεγερθεί σημαντικά ο «Εγκέφαλος των Ερπετών» για λόγους που σχετίζονται με θέματα επιβίωσης και αρχίσει να χρειάζεται να καταναλώσει περισσότερο αίμα, τότε το αίμα αυτό «κλέβεται» είτε από τον εγκέφαλο που ελέγχει τα συναισθήματα μας είτε από τον εγκέφαλο που ελέγχει τη λογική μας, με αποτέλεσμα ο ένας από τους δύο η και οι δύο να αρχίσουν να υπολειτουργούν.
Και αντίστοιχα, αν διεγερθεί σημαντικά ο «Παλαιό-Εγκέφαλος των θηλαστικών» που ελέγχει τα συναισθήματα μας και χρειάζεται περισσότερο αίμα, τότε το αίμα αυτό «κλέβε­ται» από τον εγκέφαλο που ελέγχει τη λογι­κή μας, με αποτέλεσμα αυτός να αρχίσει να υπολειτουργεί.
Αυτός ο βιολογικός μηχανισμός της αιμάτωσης των τριών εγκεφάλων μας κρύβεται κάτω και πίσω από όλα τα ψυχολογικά δρά­ματα και τις ψυχολογικές κρίσεις της ανθρώ­πινης ζωής…

Contents [hide]

• Ο Εγκέφαλος των Ερπετών, ή «Ερπετικός Εγκέφαλος» ή R-complex
• Ο Παλαιο-Εγκέφαλος των θηλαστικών, ή «Παλαιοθηλαστικός εγκέφαλος» ή «Limbic system»
• Ο Νέο-Εγκέφαλος των θηλαστικών, ή ο «νεοθηλαστικός εγκέφαλος»
• Επίλογος

Ο Εγκέφαλος των Ερπετών, ή «Ερπετικός Εγκέφαλος» ή R-complex

Ο Εγκέφαλος των ερπετών που υπάρχει στον άνθρωπο αποτελεί το γνωστότερο φανερό κα­τάλοιπο από την ερπετική γενετική μας κλη­ρονομιά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα του όλου νευρικού συστήματος και η ονομα­σία του παραπέμπει στην καταγωγή του από τα ερπετά (R-complex = Reptilcomplex = Ερπετικό Σύμπλεγμα), και προέρχεται από το ερπετό που είναι ο πρόγονος των θηλαστικών. Υπολογίζεται όχι έζησε την Τριουρασσική περίοδο πριν από 200 έως 240 εκατομμύρια χρόνια.
Ο Ερπετικός εγκέφαλος υπάρχει και είναι σχεδόν όμοιος σε όλα τα είδη των ζώων, πουλιών και ερπετών που ζουν σήμερα στη γη. Η λειτουργίες του είναι απλές και σχετίζονται αποκλειστικά με την επιβίωση: Η πείνα, το σεξ, ο φόβος, η αντίδραση «μάχης – αποφυγής», η υπεράσπιση του προσωπικού μας εδάφους, το να είσαι ασφαλής, ο έλεγχος της θερμοκρασίας.
Οι δομές που τον απαρτίζουν είναι πολύ όμοιες είτε τον εξετάζουμε στον άνθρωπο εί­τε σε ένα σημερινό ερπετό, όπως π.χ. τον κροκόδειλο. Υπάρχει όμως η διαφορά ότι στα μεν ερπετά ο εγκέφαλος αυτός αποτελεί, σχε­δόν, το σύνολο τους εγκεφάλου τους, ενώ στον άνθρωπο τον έναν μόνον από τους τρεις εγκεφάλους που έχουμε στο κεφάλι μας.
Ο ανθρώπινος ερπετικός εγκέφαλος ελέγ­χει τους μύες, την ισορροπία και τις αυτόνο­μες λειτουργίες -όπως η αναπνοή ή ο κτύπος της καρδιάς- είναι ενεργός ακόμη και όταν κοιμόμαστε βαθιά και φαίνεται να σχετίζεται με την «παραγωγή» των ονείρων.
Με βάση τον προγραμματισμό του είναι άκαμπτος, έχει εμμονές, είναι κατανα­γκαστικός, τελετουργικός και παρανοϊ­κός, γεμάτος από τις «προγονικές μνή­μες» και θέλει να διατηρεί πάντα τις ίδιες συμπεριφορές χωρίς να μαθαίνει ποτέ από τα προηγούμενα λάθη του. Είναι προ­γραμματισμένος να ελέγχει τις αρχαιότερες εξελικτικά συμπεριφορές του ανθρώπου, που είναι ανάλογες με εκείνες που μπορούμε να παρατηρήσουμε και στα σημερινά ερπετά, όπως τα φίδια ή τις σαύρες.
Έξη βασικές και σημαντικές ανθρώπινες συμπεριφορές έχει βρεθεί ότι προκαλούνται και ελέγχονται από τον ερπετικό εγκέφαλο:
α) οι διάφοροι ψυχαναγκασμοί,
β) οι προσωπικές καθημερινές τελετουρ­γικές συνήθειες,
γ) η σχεδόν δουλική προσαρμογή στον «παλιό τρόπο που γίνονταν τα πράγμα­τα»,
δ) οι τελετουργίες ανάμνησης και υπεν­θύμισης,
ε) η υπακοή στην ιεραρχία και σε κάθε κατεστημένο, όπως το νομικό, το θρησκευτικό, το πολιτιστικό κλπ.
Ο ρατσισμός, ο φόβος, η άσκηση φυσι­κής ή ψυχολογικής βίας, το βίαιο σεξ, όλα είναι εκδηλώσεις που οφείλονται σε έναν ιδιαίτερα ενεργοποιημένο ερπετικό εγκέφαλο.
Αν και οι δύο άλλοι μας εγκέφαλοι τείνουν να εξισορροπούν τα ακραία χαρακτηριστικά του ερπετικού μας εγκέφαλου στους περισ­σότερους ανθρώπους, σχεδόν ποτέ δεν κατα­φέρνουν να τα εξαλείψουν.
Για σκεφτείτε λίγο τις μικρές καθημερινές σας συνήθειες και το άγχος ή ακόμα και τον φόβο που σας δημιουργείται όταν για κάποιο λόγο δεν τις τηρήσετε. Μήπως στο σπίτι σας κάθεστε πά­ντα στην ίδια καρέκλα και με τον ίδιο πάντα τρόπο; Μήπως πηγαίνετε στη δουλειά σας από τον ίδιο πάντα δρόμο; Μήπως ακολουθείτε τις παραδόσεις με απόλυτη προσήλωση και σας πιάνει άγχος αν δεν ακολουθηθούν οι τυπικότητες που σας «είπε η γιαγιά σας» κατά τη διάρκεια μιας οικογενειακής τελετής; Μήπως στέκεστε στην σειρά μερικές ώρες για να προσκυνήσετε την «θαυματουργή εικόνα» που ήρθε στην πόλη σας;
Οι παραπάνω συνήθειες (μαζί με τις άπειρες παρόμοιες) καθώς και το άγχος που μας προκαλείται από την μη-τήρησή τους είναι εκδηλώσεις του ερπετικού μας εγκέφαλου. Και βέβαια, υπάρχουν οι άνθρω­ποι που, για διάφορους λόγους, ο ερπετικός τους εγκέφαλος είτε υπερλειτουργεί παροδι­κά, είτε είναι και σε μία διαρκή κατάσταση εγρήγορσης. Αυτοί, συνήθως, εκδηλώνουν μια ποικιλία από ψυχολογικές διαταραχές
Οι άνθρωποι που έχουν ιδιαίτερα ενεργοποιημένο τον ερπετικό τους εγκέ­φαλο νοιώθουν πιο άνετα όταν βρίσκο­νται μέσα σε αυστηρές ιεραρχικές δομές και τείνουν να προσαρμόζονται πολύ καλά σε αυτές. Έχουν ακόμα την τάση να κάνουν παρέα μόνο με όσους ευνοούν τηνεπιδίωξη των προσωπικών τους σκοπών. Στους υπόλοιπους αργά ή γρήγορα βρίσκουν ελαττώματα και απομακρύνονται.
Υπάρχουν βέβαια και οι «ερπετοειδείς» που και ελέγχουν όλες τις μυστικές οργανώσεις, και γνώριζαν από παλιά το πώς λειτουργεί ο ερπετι­κός εγκέφαλος του ανθρώπου. Οι ίδιοι προ­σπάθησαν να περιορίσουν τη δημοσιο­ποίηση των ανακαλύψεων αυτών και τάχουν καταφέρει πολύ καλά αφού απειροελάχιστοι άνθρωποι ενδιαφέρονται γι αυτά τα θέματα. Οι ερπετοειδείς κατα­λαβαίνουν πολύ καλύτερα τις λειτουργίες του και το πώς μπορεί να ελεγχθούν αυτές, ακριβώς λόγω της ερπετικής γενετικής τους κληρονομιάς. Και βέβαια, χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν αυτές τις γνώσεις τους προκειμένου να επιτύχουν τις επιδιώξεις τους και να ελέγξουν συνολικά την ανθρω­πότητα, ακριβώς μέσα από την ενεργοποί­ηση του ερπετικού εγκεφάλου του κάθε ανθρώπου καθώς, όπως είδαμε στην εισαγω­γή, όταν ο ερπετικός μας εγκέφαλος είναι ενεργοποιημένος τότε αδρανοποιούνται και τα συναισθήματα και η λογική μας. (Η προ­σπάθεια ενεργοποίησης του ερπετοειδούς εγκεφάλου τωνανθρώπων είναι σαφέστατη στις μέρες μας, κυρίως με τα πρότυπα που προβάλλονται καταιγιστικά μέσω της τηλεό­ρασης και που προκαλούν φανατισμό και προσηλωμένες κλειστές σκέψεις: ποδόσφαιρο, οικονομικό αποκλεισμό, θρησκευτικές προσηλώσεις κλπ.)

Ο Παλαιο-Εγκέφαλος των θηλαστικών, ή «Παλαιοθηλαστικός εγκέφαλος» ή «Limbic system»

Καθώς προχωρούσε η βιολογική εξέλιξη των ειδών και άρχιζαν να εμφανίζονται ζώα που δεν γεννούσαν αυγά αλλά ζωντανά νεογνά -τα μαρσιποφόρα και τα θηλαστικά- χρειά­στηκε να δημιουργηθεί και ένας ακόμα, ένας «δεύτερος», εγκέφαλος, που θα είχε την λει­τουργία να διαχειριστεί τα καινούργια εξελι­κτικά ερεθίσματα και τις νέεςβιολογικές ανάγκες που σχετίζονταν με την προστασία των νεογέννητων. Αυτός ο δεύτερος εγκέφα­λος αναπτύχθηκε εξωτερικά από τον πρώτο, περιτριγυρίζοντας και περιβάλλοντας τον σαν αψίδα ή τόξο. Και επειδή όταν τον βρή­καν οι ανατόμοι έδινε ακριβώς την εικόνα μιας αψίδας γύρω από τον πρωτογενή εγκέ­φαλο, σκέφτηκαν να του δώσουν μια ονομα­σία που να σχετίζεται με τη λατινική ονομα­σία της αψίδας, limbus.
Ο Παλαιοθηλαστικός εγκέφαλος είναι σχεδόν όμοιος σε όλα τα είδη των θηλαστικών που ζουν σήμερα στη γη, από τον άνθρωπο και τη γάτα, ως το άλογο και τα ποντίκια. Τα θηλαστικά έχουν «αισθήματα» όπως και εμείς.
Αυτός ο δεύτερος εγκέφαλός μας ελέγχει τις λειτουργίες που σχε­τίζονται με τα αισθήματα, τα συναισθή­ματα και τα ένστικτα, την ευχαρίστηση από την αναπαραγωγή, την επιλογή και απόλαυση από τη διατροφή, την ανατροφή των νε­ογνών του είδους, την συνεργασία, την ομαδικότητα, την ανταγωνιστικότητα. Εί­ναι δε υπεύθυνος για τη δημιουργία και την ανάκληση της συναισθηματικής μνήμης.
Οι λειτουργίες που σχετίζονται με το σύ­στημα των συναισθημάτων, φαίνεται να κα­θορίζονται με βασικό γνώμονα το αν κάτι, π.χ. ένα πρόσωπο, μία κατάσταση ή μια εμπειρία, είναι «ευχάριστο» ή «δυσάρεστο».
Μέσα από αυτή την βασική ανάλυση την ανάκληση των συναισθηματικών μνημών, ο Παλαιοθηλαστικός εγκέφαλος στοχεύει στην επιλογή και στην εκδήλωση συμπεριφορών που οδηγούν σε μόνιμη «βίωση ευχάριστου» και σε μόνιμη «αποφυγή του δυσάρεστου».
Ο Παλαιοθηλαστικός εγκέφαλος:
α) ελέγχει και ρυθμίζει τη συναισθηματική στάση μας απέναντι στο κάθε τι, το αν είμαστε θετικά ή αρνητικά διατιθέμενοι για κάποιον άνθρωπο,
β) επιλέγει τόσο το θέμα που θα εστιάσει η προσοχή μας όσο τον τρόπο που θα γίνει η εστίαση αυτή,
γ) επινοεί καινούργιες και μη-προβλέψιμες συμπεριφορές για την αντιμετώπιση διαφόρων καταστάσεων, εφόσον «καταλάβει» ότι ο τρόπος που διαχειριζόταν τις καταστάσεις αυτές μέχρι σήμερα ήταν ικανοποιητικός.
Στον Παλαιο-θηλαστικό εγκέφαλο του ανθρώπου έχει εντοπιστεί η βιολογική βάση για την εκδήλωση μιας σειράς από ψυχολογικές διαταραχές, ανάμεσα τους την τάση για δογματική και παρανοϊκή συμπεριφορά, τη δη­μιουργία και τη βίωση ίου αισθήματος κατωτερότητας, της αδυναμίας για την ορθολογική αντιμετώπιση των επιθυ­μιών και της ζήλιας.
Στην περί­πτωση που έχουν δημιουργηθεί τέτοιες ψυ­χολογικές διαταραχές, ο Παλαιοθηλαστικός εγκέφαλος έχει τη δύναμη να αδρανοποι­εί και να υποκαθιστά τον Νεοθηλαστικό εγκέφαλο. Με απλά λόγια, τα συναισθήμα­τα έχουν τη δύναμη αδρανοποιούν και υποκαθιστούν τη λογική σκέψη. Σε μια τέτοια περίπτωση ο άνθρωπος χάνει την ικα­νότητα της αξιολογικής κρίσης για το απο­τέλεσμα μιας συμπεριφο­ράς του και όλες οι αποφάσεις παίρνονται με βάση το (ηθικό) κριτήριο του τι είναι «καλό» και του τι είναι «κακό»

Ο Νέο-Εγκέφαλος των θηλαστικών, ή ο «νεοθηλαστικός εγκέφαλος»

Αυτός ο τρίτος εγκέφαλος μας είναι εκείνος που μας χαρακτηρίζει σαν είδος και με τον οποίο είμαστε περισσότερο εξοι­κειωμένοι. Βρίσκεται στο πιο επιφανειακό μέρος της δομής που σχηματίζουν οι τρεις εγκέφαλοι μας και, ουσιαστικά, υπάρχει μό­νο στα Πρωτεύοντα (άνθρωπος και πίθηκοι) καθώς και σε κάποια άλλα ανώτερα θηλαστι­κά (δελφίνια και σε μερικά είδη φάλαινας).
Για να καταλάβετε τις λειτουργίες αυτού του εγκεφάλου αρκεί να φέρετε στο μυαλό σας την εικόνα ενός πιθήκου και ενός αλό­γου και να σκεφθείτε τις διαφορές ανάμεσα στα πράγματα που μπορούν να κάνουν αυτά τα δύο ζώα, όπως την ικανότητα να χρησιμο­ποιούν εργαλεία, να ζουν σε οργανωμένες ομάδες με σύνθετες κοινωνικές αλληλεπιδρά­σεις ή την ικανότητα του προγραμματισμού μιας μετακίνησης σε μια άλλη εδαφική πε­ριοχή.
Στους ανθρώπους, αυτός ο εγκέφαλος εί­ναι ακόμα περισσότερο αναπτυγμένος δίνο­ντας τους την ικανότητα της ομιλίας, της γλώσσας και της λογικής σκέψης. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για χα δελφίνια και για ορισμένα είδη φάλαινας.
Ο Νεοθηλαστικός εγκέφαλος παρου­σιάζει ιδιαίτερα μεγάλες διαφορές σε μέ­γεθος, σε ελικώσεις και σε επιφάνεια, κα­θώς και σε πολυπλοκότητα οργάνωσης στα διάφορα ζώα που υπάρχει. Όσο πε­ρισσότερο εξελιγμένο είναι ένα ζώο τόσο πε­ρισσότερο αναπτυγμένος είναι ο Νεοθηλαστι­κός του εγκέφαλος.
Στον άνθρωπο ο Νεοθηλαστικός εγκέφα­λος καταλαμβάνει περίπου τα δύο τρίτα του συνολικού όγκου της κοιλότητας του κρανί­ου και χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια, το δεξί και το αριστερό, που επικοινωνούν μεταξύ τους. (Οι δύο «άλλοι εγκέφαλοι» δεν χωρίζο­νται σε ημισφαίρια)
Αυτά τα δύο ημισφαίρια αποτελούν δύο ξεχωριστούς εγκεφάλους, τον αριστερό εγκέφαλο (που ελέγχει κινητικά και αισθητικά το δεξί μέρος του σώματος και σχετίζεται με την εκδήλωση της λεκτικής ικανότητας, της λογικής σκέψης και της αντίληψης και τον δεξιό εγκέφαλο (που ελέγχει κινητι­κά και αισθητικά το αριστερό τμήμα τουσώματος και σχετίζεται με την αντίληψη του χώρου, την συμβολική γλώσσα, την αφηρημένη σκέψη, την μουσική και την καλλιτεχνική ικανότητα).
Ο Νεοθηλαστικός εγκέφαλος στον άνθρω­πο σχετίζεται με την εκδήλωση όλων εκεί­νων των ιδιοτήτων και των ικανοτήτων που μας χαρακτηρίζουν σαν είδος. Στις περιπτώ­σεις που για διάφορους λόγους, συνήθως νευρολογικές ή άλλες παθήσεις, δεν λειτουρ­γεί καλά ή ατροφεί, ο άνθρωπος χάνει στα­διακά κάποια ή και όλα τα χαρακτηριστικά του τον ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα πρω­τεύοντα ζώα. Στις ακραίες δε περιπτώσεις που σταματάει ολοκληρωτικά τη λειτουργία του, τότε ο άνθρωπος είτε πεθαίνει είτε γίνε­ται «φυτό».

Επίλογος

Κλείνοντας τη παρουσίαση των τριών εγκε­φάλων του ανθρώπου είναι σημαντικό να σταθούμε ξανά στο θέμα του πως αυτοί συν­δυάζονται και συνεργάζονται μεταξύ τους. Ο πρώτος ελέγχει την επιβίωση, ο δεύτερος τα συναισθήματα και ο τρίτος τη λογική.
Όταν όμως αναφερόμαστε στην ανθρώπινη ζωή και στο τι μας ξεχωρίζει από τα ζώα αναφερόμαστε κυρίως σε δύο πράγματα:
Το πρώτο είναι η ικανότητα του να «ζούμε» και να θυμόμαστε τα συναισθήματα μας, μια ικανότητα που ελέγχεται από τον Παλαιο-θηλαστικό εγκέφαλο μας.
Το δεύτε­ρο είναι η ικανότητα να κάνουμε πράγματα που μας οδηγούν στην αυτοπραγμάτωση, μια ικανότητα που ελέγχεται από τον Νέο-θηλαστικό εγκέφαλο μας.
Παραλείπου­με όμως να αναφερθούμε σε ένα τρίτο, το βα­σικότερο και σίγουρα το πιο μοναδικό μας χαρακτηριστικό. Και αυτό δεν είναι άλλο παρά η επίγνωση της θνητότητας μας. Που, από ότι φαίνεται, με τον έναν ή τον άλ­λο τρόπο προσπαθούμε να τη ξεχνάμε και να ζούμε με τρόπο που μοιάζει σαν να μην έχουμε την επίγνωση αυτή.
Αν το γεγονός αυτό σας μπερδεύει, τότε θα πρέπει να το προσεγγίσετε, και αυτό, μέσα από την θεωρία των τριών εγκεφάλων. Η επίγνωση της θνητότητας μας είναι, στους περισσότερους ανθρώπους, μια λογική και μόνο επίγνωση, μια επίγνωση που περιορίζεται στον έναν από τους τρεις εγκεφάλους μας. Οι άλλοι δύο προτι­μούν είτε να την αγνοούν είτε να την θεω­ρούν σαν μια «μπούρδα» του μικρού παιδιού, του εξελικτικά νεότερου εγκεφάλου.
Τι γίνεται όμως στη περίπτωση που αυτή η επίγνωση της θνητότητας περνάει και στον δεύτερο εγκέφαλο μας; Για κάποιους, αυτή είναι η στιγμή της «φώτισης», η στιγ­μή που όλα έρχονται και βρίσκουν το πραγματικό μέγεθος τους.
Και τι γίνεται στη περίπτωση που αυτή η επίγνωση της θνητότητας περνάει και στον πρώτο -τον ερπετικό- εγκέφαλο μας; Αν και για το θέμα αυτό κανείς δεν μπορεί να μιλή­σει με βεβαιότητα, υπάρχουν δύο τελείως διαφορετικές μεταξύ τους προσεγγίσεις. Η πρώτη είναι, απλά, ότι πεθαίνουμε! Μόνο στη περίπτωση αυτή ο ερπετικός εγκέφαλος μας μπορεί να κατανοήσει τη θνητότητα μας και, ακόμα και τότε, περισσότερο την υφί­σταται και τη νοιώθει παρά την καταλα­βαίνει. Η δεύτερη, είναι ότι βιώνουμε μία εσωτερική πνευματική εμπειρία ενότητας με το σύμπαν, μια εμπειρία που περιγράφεται σαν νιρβάνα ή «θέωση,», μια εμπει­ρία που χαρακτηρίζεται και από την παρου­σία και τη βίωση πολλών από τα στοιχεία που περιγράφουν όσοι έχουν ζήσει προσωπι­κά μία επιθανάτια εμπειρία.
Και αυτό θεωρείται ότι συμβαίνει είτε για­τί ενεργοποιούνται διάφοροι μηχανισμοί έκλυσης νευροδιαβιβαστών που είναι κοινοί για την πρόκληση των εμπειριών που σχετί­ζονται και με τις δύο παραπάνω προσεγγί­σεις, είτε γιατί μόνον με τον τρόπο αυτό σταματούν και οι τρεις εγκέφαλοι μαςκαι έτσι ερχόμαστε σε επαφή με την παγκόσμια συνειδητότητα, με το ομαδικό ασυνείδητο ή με τον Θεό μας!