Οι Έλληνες ψήφιζαν (άρα είχαν δημοκρατία) ήδη από την εποχή του Τρωικού Πολέμου!
Οι Έλληνες ψήφιζαν
(άρα
είχαν δημοκρατία)
ήδη από την εποχή
του Τρωικού Πολέμου!
Του Γιώργου Λεκάκη
Ένα αρχαίο ελληνικό αγγείο
κρασιού, του 490 π.Χ. ζωγραφισμένο από τον Βρύγο, προσφέρει μια από τις πρώτες
απεικονίσεις ψηφοφορίας στον κόσμο και την τέχνη.
Το ερυθρόμορφο αθηναϊκό
αγγείο (Μουσείο J. P. Getty, αρ. 86.AE.286), αναφέρεται στην εποχή του Τρωικού
πολέμου. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί αναγκάζονται να επιλέξουν μεταξύ των
ανταγωνιστικών ισχυρισμών των ηρώων Αίαντα και Οδυσσέα, για ένα πολύ σημαντικό
βραβείο: Τα όπλα του Αχιλλέα! Έτσι κάνουν αυτό που είναι φυσικό για τους «πατέρες
της δημοκρατίας»: Ψηφοφορία - και μάλιστα φανερή!
Πρόκειται για την αρχαιότερη εικόνα ψηφοφορίας!
Ναι, αλλά όπου υπάρχει
ψηφοφορία, υπάρχει δημοκρατία!
Άρα η δημοκρατία, και μάλιστα δια ψηφοφορίας, είχε εφευρεθεί ήδη, και
λειτουργούσε, από την εποχή του Τρωικού Πολέμου, όποτε κι αν ήταν αυτή!
Είναι
γνωστό, δε, ότι στην Λήμνο υπάρχει βουλευτήριο από την 5η χιλιετία
π.Χ. (στην Πολιόχνη)! Και ότι στο Αιγαίο, προϋπάρχει κατά πολύ η Δημοκρατία, της
αθηναϊκής.
Οι μικρές κουκκίδες στις δύο
πλευρές του βάθρου δείχνουν τις πέτρες (βότσαλα) που έχουν συσσωρευτεί σε δύο σύνολα,
για τον Οδυσσέα και τον Αίαντα! Ο αριθμός των βότσαλων στην πλευρά του Αίαντος,
στα δεξιά, είναι μικρότερος και υπολείπεται μόλις κατά ένα, του Οδυσσέως! Αυτό προκαλεί πονοκέφαλο
στον Αίαντα και απόγνωση! Πιάνει το κεφάλι του! Αυτή η ήττα του Αίαντος,
επιφέρει την τραγική σκηνή, να αυτοκτονεί, πέφτοντας επάνω στο σπαθί του…
 |
| Η φίλη του Αίαντος, Τέκμησσα, φροντίζει για το νεκρό σώμα του! |
Η ψηφοφορία (έστω και με
βότσαλα, έστω και καλλιτεχνική αδεία του 5ου αιώνα π.Χ.), μαρτυρά
ότι οι αρχαίοι Έλληνες, την έκαμαν με αυτόν τον τρόπο. Οι ψηφοφόροι κατέθεταν
ένα βότσαλο σε ένα από τα δύο μέρη, για να επισημάνουν την επιλογή τους. Μετά
την ψηφοφορία, τα μέρη αδειάζονταν σε πίνακες μέτρησης για καταγραφή.
Στην αρχαία Ελλάδα το βότσαλο
ονομαζόταν «ψήφος», που μας δίνει την λέξη ψηφοφορία και την ψηφολογία - την
επιστημονική μελέτη των εκλογών!
Η αρχή της μυστικής ψηφοφορίας θεσπίσθηκε τουλάχιστον από τον 5ο αι. π.Χ. Οι Αθηναίοι χρησιμοποίησαν
ένα τεχνούργημα, ένα αγγείο, για να αποκρύπτουν την ψήφο, την οποία ο ψηφοφόρος
τοποθετούσε το χέρι του. Αυτό ονομάσθηκε ψηφοδόχος. Και επειδή συχνά αυτή
έβγαζε κάλπικα αποτελέσματα, επικράτησε να λέγεται… κάλπη!
Μια άλλη σύγχρονη λέξη, για
την ψηφοφορία, είναι η λέξη ballot, από την αρχαία εποχή, που η ψήφος δεν ήταν
ένα βότσαλο, αλλά ήταν ένα… φασόλι, ένας κόκκος, ένα κουκί (έκτοτε λέμε "κουκιά μετρημένα" τις ψήφους), πάντως κάτι σαν σφαίρα / μπάλλα
(ρ. βάλλω). Και εξ αυτής της ελληνικής λέξεως προέρχεται η μεσαιωνική γαλλική λέξη
για την ψηφοφορία, ballotte.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: A. Stephan «Voting
with the Ancient Greeks - One of the earliest artistic depictions of voting,
from 490 B.C.», Getty, 6.11.2012.
