Της Δήμητρας Καδδά
Σε 5 μηχανισμούς θα στηρίζεται, σύμφωνα με τον υφιστάμενο σχεδιασμό, το νέο μοντέλο της μετα-μνημονιακής εποπτείας της Ελλάδος. Ο λόγος για τους μηχανισμούς που θα ελέγχουν τις μεταρρυθμίσεις, τους δημοσιονομικούς στόχους αλλά και το χρέος.
Τα 3 από τα 5 "σχήματα" ήδη υπάρχουν και
προβλέπονται από τους κανονισμούς της Ε.Ε. Πρόκειται για το "Ευρωπαϊκό
Εξάμηνο", για το καθεστώς "ενισχυμένης επιτήρησης", αλλά και για τη
μετα-μνημονιακή παρακολούθηση των "ουρών" που άφησαν πίσω τους τα
Μνημόνια. Στο παραπάνω πλέγμα η Κομισιόν θα έχει κεντρικό ρόλο,
αφού αυτό προβλέπεται ήδη στις διαδικασίες που έχουν θεσμοθετηθεί.
Ωστόσο, ισχυρό "λόγο" θα έχουν –όπως και σήμερα– ο ESM και η ΕΚΤ.
Ωστόσο, τα άλλα δύο "σχήματα" είναι
ακόμη θολά. Και είναι αυτά που θα κρίνουν το πόσο πιο "σκληρή" (εν
συγκρίσει με τα υπόλοιπα κράτη του Μνημονίου) θα είναι η επιτήρηση στην
Ελλάδα τις 10ετίες που θα έρθουν. Συνδέονται με τις πιέσεις που ασκεί ο γερμανικός άξονας για μια νέα γενιά προαπαιτούμενων/επιτήρησης, από την οποία θα κρίνονται οι παρεμβάσεις στο χρέος, αλλά και με τον ρόλο του ΔΝΤ.
Oι 3 μηχανισμοί παρακολούθησης που έχουν ήδη θεσμικό υπόβαθρο είναι:
1. Η ενισχυμένη εποπτεία (βασίζεται
στους ίδιους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του δημοσιονομικού
συμφώνου - Κανονισμός 472/2013). Περιλαμβάνει όρους και ρήτρες
παρακολούθησης για κράτη τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με
σοβαρές δυσκολίες. Ο κανονισμός έχει "πλαστικότητα" και, στην περίπτωση
της Ελλάδας, μπορεί να οδηγήσει σε "παρακολούθηση" τόσο αναφορικά με τις
μακροοικονομικές ισορροπίες που υπάρχουν όσο και με το δημοσιονομικό
πεδίο (σ.σ.: γιατί η Ελλάδα μπορεί να έχει πλεονάσματα, αλλά έχει και
πολύ υψηλό χρέος, το οποίο πλέον αποτελεί παράγοντα ενεργοποίησης της
διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος). Ορίζεται γενικά στον κανονισμό ότι
η "ενισχυμένη εποπτεία θα πρέπει να είναι ανάλογη της σοβαρότητας των
προβλημάτων και να προσαρμόζεται αντίστοιχα". Προβλέπονται αποστολές
παρακολούθησης, πρόσβαση σε στοιχεία, εκθέσεις προόδου και αίτηση για
διορθωτικά μέτρα. Μετέχει και ο ΕSΜ και η ΕΚΤ και "όπου είναι σκόπιμο",
το ΔΝΤ.
2. Μετα-μνημονιακή εποπτεία.
Πρόκειται για ένα "κλικ" πιο χαλαρό έλεγχο από την ενισχυμένη εποπτεία
και προβλέπεται από τον ίδιο κανονισμό. Θα ακολουθεί την Ελλάδα έως ότου
εξοφληθεί τουλάχιστον το 75% της χρηματοδοτικής συνδρομής (σ.σ.: από το
2ο και το 3ο δάνειο). Προβλέπει και αποστολές των "θεσμών" στην Αθήνα,
στις οποίες θα πρέπει να αποτιμούν αν τα προαπαιτούμενα γίνονται όπως
έχει δεσμευθεί η χώρα.
3. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο,
δηλαδή η ετήσια παρακολούθηση της σύνταξης του Προϋπολογισμού και της
εκτέλεσής του, όπως γίνεται σε όλα τα κράτη-μέλη. Ξεκινά την άνοιξη κάθε
χρόνου και συνοδεύεται από τη σύνταξη μιας πρότασης/δέσμης συστάσεων
από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι 2 μηχανισμοί που είναι στον "αέρα"
Ο μηχανισμός της επιτήρησης που –υπό
συνθήκες– μπορεί να αποδειχθεί ο πλέον "επώδυνος" είναι αυτός που
συνδέεται με το χρέος και παραμένει εντελώς ασαφής. Ο λόγος είναι η
στάση της Γερμανίας για τη σύνδεση των μελλοντικών παρεμβάσεων στο χρέος
με προαπαιτούμενα. Πρόκειται για ένα πεδίο για το οποίο δεν υπάρχει
εικόνα αυτήν τη στιγμή ούτε μεταξύ των "θεσμών".
Το "σίγουρο" είναι ότι θα υπάρχει μια
εξαιρετικά στενή σχέση ανάμεσα στη "γενναιοδωρία" των όποιων δυνητικών
παρεμβάσεων στο χρέος και τα "ανταλλάγματα" που θα ζητηθούν. Ο
μηχανισμός αυτός, αν αποφασιστεί, θα πρέπει να "δέσει" με τους 3
υφιστάμενους "μοχλούς" επιτήρησης, αλλά και με έναν ακόμα άγνωστο "Χ",
το ΔΝΤ.
Η απόφαση του Ταμείου για το αν θα μετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα παραμένει άδηλη. Η Γερμανία επιθυμεί έστω και μια "λάιτ" συμμετοχή,
ώστε να διατηρήσει τις ισορροπίες στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό. Το
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, από την πλευρά του, έχει λόγους να επιθυμεί
να παραμένει στο πρόγραμμα.
Οι πιθανότητες, ωστόσο, προς το παρόν
φαίνονται "μοιρασμένες". Μένει, λοιπόν, να φανεί αν θα έχει έναν
ρόλο-"κλειδί" στο ελληνικό ζήτημα, συνεχίζοντας τις πιέσεις για
"προσαρμογή", αν θα έχει μια παρουσία συμβουλευτικής υποστήριξης ή...
κανένα ρόλο.
Η κάθοδος
Οι αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν μέσα
στις επόμενες εβδομάδες παράλληλα με τον... πρώτο στόχο, που είναι η
ολοκλήρωση της 4ης αξιολόγησης. Οι "θεσμοί" επιστρέφουν στην Αθήνα
αμέσως μετά το EWG της 14ης Μαΐου, με στόχο μια πρώτη τεχνική συμφωνία λίγες ημέρες αργότερα, έως στις 24/5, που συνεδριάζει το Eurogroup.
Ακόμα και αν αυτός ο στόχος δεν
επιτευχθεί, θα επιχειρηθεί να υπάρξει SLA λίγο αργότερα, με ορόσημα την
πολιτική συμφωνία είτε στις 21 Ιουνίου είτε στις 21 Ιουλίου, που
συνεδριάζουν εκ νέου οι ΥΠΟΙΚ της Ευρωζώνης.
