Είναι απερίγραπτο το πόση ευχαρίστηση προκαλεί σε κάποιον η σκέψη ότι κάτι. του ανήκει. Είναι φυσικό ν' αγαπάει κανείς τον εαυτό του, δεν είναι μάταιο .
Δίκαια όμως κατακρίνεται και η φιλαυτία και φιλαυτία δεν είναι να αγαπάμε τον εαυτό μας, αλλά να τον αγαπάμε πολύ περισσότερο από όσο πρέπει. Το ίδιο ισχύει και για τον φιλοχρήματο, μιας και όλοι οι άνθρωποι αγαπούν τα χρήματα.
Είναι όμως η γλυκύτερη απόλαυση η καλοσύνη και η βοήθεια προς τους φίλους ή τους φιλοξενούμενους ή τους συντρόφους. Τούτο όμως συμβαίνει μόνο όταν υπάρχει, ιδιοκτησία. Δεν γ ί ν ε τ α ι όταν η πόλη θεωρήται πάρα πολύ ένα πράγμα, τότε μάλιστα δεν υπάρχει δυνατότητα να εκδηλωθούν δυο άλλες αρετές, η σωφροσύνη προς τις γυναίκες (διότι καλό είναι να μην πλησιάζει κανείς την γ υ ν α ί κ α τού άλλου), και η γενναιοδωρία σε σχέση με την περιουσία.
Στην κοινοκτημοσύνη δεν μπορεί κανείς να δείξει γενναιοδωρία, ούτε μπορεί να προχωρήσει σε γενναιόδωρες πράξεις. Η γενναιοδωρία εκδηλώνεται μόνο
στη χρήση της περιουσίας.
Μια τέτοια νομοθεσία θα φαινόταν και ελκυστική και φιλάνθρωπη' μόλις την ακούσει κανείς τη δέχεται ευχάριστα, επειδή πιστεύει ότι θα δημιουργήσει αξιοθαύμαστη
φιλία ανάμεσα σε όλους· περισσότερο μάλιστα όταν ακούει να κατακρίνουν όσα κακά προκαλεί το ισχύον σύστημα, επειδή τάχα δεν υπάρχει κοινοκτημοσύνη" και εννοώ τις δίκες για συμφωνητικά, ψευδομαρτυρία και κολακεία προς τους πλούσιους.
Τούτα όμως δεν οφείλονται στο ότι δεν ισχύει κοινοκτημοσύνη, αλλά στη μοχθηρία των ανθρώπων, αφού διαπιστώνουμε περισσότερες συγκρούσεις μεταξύ συνιδιοκτητών παρά μεταξύ εκείνων που έχουν χωριστές περιουσίες. Αν και διαπιστώνουμε ότι είναι λίγοι αυτοί όταν συγκριθούν με το μεγάλο αριθμό όσων έχουν ιδιωτική περιουσία.
Η ζωή με το σύστημα της κοινοκτημοσύνης φαίνεται εντελώς αδύνατη .
Στην οικογένεια και στην πόλη πρέπει να υπάρχει ενότητα μέχρι ένα βαθμό, όχι όμως απόλυτη.
Η πόλη με μια τέτοια ενότητα έχει πιθανατότητες ή να καταλυθεί ή να διατηρηθεί, και να χειροτερεύει, πλησιάζοντας προς την κατάλυση, όπως αν κάποιος επιχειρεί να συνθέσει συμφωνία χρησιμοποιώντας μόνο ένα μουσικό φθόγγο ή ένα ρυθμό με ένα μόνο μέτρο.
Όπως είπαμε όμως και πριν, επειδή την πόλη συνθέτει πλήθος ανθρώπων με βάση την παιδεία πρέπει να αποκτά ενότητα.
Και π ι σ τ ε ύω πως είναι άτοπο όποιος θέλει να θεσπίσει εκπαιδευτικό σύστημα και πιστεύει πως με τη βοήθεια του θα κάνει σπουδαία την πόλη, να νομίζει ότι θα βελτιώσει τους πολίτες με τέτοιες ρυθμίσεις και όχι με τα ήθη, τη φιλοσοφία και τους άριστους νομούς , οπως προώθησε την κοινοκτημοσύνη ο νομοθέτης θεσπίζοντας τα συσσίτια στη Λακεδαίμονα και στην Κρήτη.
Δεν πρέπει ακόμα να παραβλέψουμε ότι το σύστημα της κοινοκτημοσύνης δεν θα έμενε ανεφάρμοστο αν είχε αποδειχτεί σωστό μετά από μακρόχρονη πείρα.
Η πρόταση έχει κι άλλη βλαβερή συνέπεια- ό,τι είναι κοινό σε πολλούς φροντίζεται λιγότερο, γιατί ο καθένας φροντίζει κυρίως τα δικά του, ενώ. τα κοινά τα φροντίζει πολύ λιγότερο απ' όσο πρέπει.
Μέχρι ένα βαθμό πρέπει να υπάρχει κοινοκτημοσύνη, γενικώς όμως ισχύει η ατομική ιδιοκτησία.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ
