Το Δημοψήφισμα ή referendum στα λατινικά σύμφωνα με το σύνταγμα
είναι μια διαδικασία άμεσης ψηφοφορίας ολόκληρου του
εκλογικού προκειμένου να επικυρωθεί ή να απορριφθεί μια πρόταση που
έχει ιδιαίτερη σημασία για ένα κράτος.
Το πλαίσιο αυτής της διαδικασίας
προσφυγής στην λαϊκή ετυμηγορία περιγράφεται από τις παραγράφους 3 και 4
του Συντάγματος οι οποίες εξειδικεύτηκαν από το νόμο 4023/2011
(«Διεύρυνση της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας με την διενέργεια
δημοψηφίσματος») που ψήφισε η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου τον Οκτώβριο του
2011.
Σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού
Λογιστηρίου που συνόδευε εκείνο το νομοσχέδιο, το κόστος για την
διεξαγωγή δημοψηφίσματος εκτιμάται στα 110.000.000 ευρώ.
Σύμφωνα λοιπόν με τις υφιστάμενες
διατάξεις η κυβέρνηση έχει δύο επιλογές. Να προωθήσει την επιτευχθείσα
συμφωνία σε δημοψήφισμα:
– ως «κρίσιμο εθνικό θέμα»
– ή ως «σοβαρό κοινωνικό ζήτημα»
– Για Κρίσιμο Εθνικό θέμα είναι απαραίτητη συμμετοχή 40% για δεσμευτικό αποτέλεσμα
Στην περίπτωση που η συμφωνία
χαρακτηριστεί «κρίσιμο εθνικό θέμα» η προκήρυξη του δημοψηφίσματος
γίνεται με Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ). Το Διάταγμα εγκρίνεται από το
υπουργικό συμβούλιο και στην συνέχεια οι βουλευτές αποφασίζουν για το
αν συμφωνούν ή όχι με την διενέργεια δημοψηφίσματος με ψηφοφορία που
απαιτεί την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού (151). Το δημοψήφισμα
διεξάγεται εντός 30 ημερών από την δημοσίευση του Π.Δ σε κάθε εκλογική
περιφέρεια. Ως ημέρα διεξαγωγής ορίζεται η Κυριακή ενώ η ψηφοφορία
αρχίζει στις 7.00 και ολοκληρώνεται στις 19.00 της ίδιας ημέρας. Το
αποτέλεσμα δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα είναι δεσμευτικό όταν
στην ψηφοφορία λάβει μέρος τουλάχιστον το 40% όσων έχουν εγγραφεί
στους εκλογικούς καταλόγους.
– Για σοβαρό κοινωνικό ζήτημα είναι απαραίτητη συμμετοχή 50% για δεσμευτικό αποτέλεσμα
Στην περίπτωση που η συμφωνία
χαρακτηριστεί σοβαρό κοινωνικό ζήτημα τότε κατατίθεται στην Ολομέλεια
ως απλό νομοσχέδιο και ακολουθεί τις τυπικές διαδικασίες συζήτησης και
ψήφισης. Εάν ψηφιστεί τότε ακολουθεί η δεύτερη διαδικασία. Συγκεκριμένα
120 βουλευτές καταθέτουν πρόταση για διενέργεια δημοψηφίσματος η οποία
για να εγκριθεί απαιτεί την σύμφωνη γνώμη τουλάχιστον 180 βουλευτών.
Να σημειωθεί πως και στις δύο
περιπτώσεις το ερώτημα ή τα ερωτήματα, στα οποία καλείται να αποφασίσει
ο ψηφοφόρος, αποτελεί αντικείμενο απόφασης της Ολομέλειας της Βουλής
με την οποία γίνεται δεκτή η πρόταση για το δημοψήφισμα.
